خبر افزایش دمای هوا در اکثر نقاط جهان این روزها بیشتر از همیشه به گوش می‌رسد و افراد زیادی در معرض گرمای خطرناک قرار گرفته‌اند. حالا که مجبوریم با این هوای گرم سَر کنیم بهتر است توصیه‌های کارشناسان برای حفظ سلامتی در گرمای تابستان را جدی بگیریم. در این مطلب ابتدا با نشانه‌های گرمازدگی در تابستان آشنا می‌شویم. سپس نکات مهم درباره پیشگیری از گرمازدگی در تابستان را با هم مرور می‌کنیم و در انتها یاد می‌گیریم که در مواجهه با فرد گرمازده لازم است چه اقداماتی انجام دهیم.
نشانه‌های گرمازدگی
بدن ما توانایی کنترل دمای خود را دارد و در هوای گرم با عرق‌کردن خنک می‌ماند؛ اما در حالت گرمازدگی سیستم تعریق از کار می‌افتد و بدن خنک نمی‌شود. گرمازدگی یک موقعیت اورژانسی به حساب می‌آید و لازم است به‌سرعت اقدامات لازم برای خروج از این وضعیت انجام شود.
سردرد و سرگیجه، پوست داغ و خشک، عرق‌نکردن، حالت تهوع، خستگی و بی‌حالی، نبض سریع و ضعیف، تنفس کوتاه، گرفتگی عضلات و گشادی مردمک چشم از علایم مهم گرمازدگی است و در موارد شدیدتر نشانه‌هایی مثل هذیان، استفراغ و بی‌حسی هم دیده می‌شود.
پیشگیری از گرمازدگی در فصل تابستان
وقتی گرمای هوا زیاد است، بهتر است در یک محیط با تهویه‌مطبوع قرار بگیرید. اگر مجبورید که به بیرون از منزل بروید، با انجام این کارها می‌توانید تا حد زیادی از گرمازدگی پیشگیری کنید.
نوشیدن آب و مایعات کافی
آب بهترین نوشیدنی برای حفظ سلامتی در گرمای تابستان است. ازآنجایی‌که بیشترین درصد وزن بدن ما را آب تشکیل می‌دهد جبران آب ازدست‌رفته در اثر تعریق مخصوصاً در فصل تابستان ضروری است؛ در غیر این صورت بدنتان دچار کم‌آبی شده و عملکرد ارگان‌های بدن با اختلال مواجه می‌شود. کاهش آب بدن حتی روی خلق‌وخوی ما هم تأثیر می‌گذارد و خستگی و اضطراب را افزایش می‌دهد. سعی کنید هنگام خروج از منزل حتماً یک بطری آب یا شربت همراه داشته باشید.
شربت آب‌لیمو، خاکشیر، سکنجبین و دوغ نوشیدنی‌هایی هستند که برای رفع عطش و تأمین آب بدن در تابستان بسیار توصیه می‌شوند. به‌خاطر داشته باشید استفاده از آب یخ برای اکثر افراد مخصوصاً کسانی که سینوزیت یا میگرن دارند دردسرساز است.
پوشیدن لباس نخی، خنک و رنگ روشن
تیشرت‌های تنگ و شلوارهای جین انتخاب مناسبی برای فصل تابستان نیستند. سعی کنید انتخابتان لباس‌های گشاد و سبک، با رنگ‌های روشن و از جنس کتان، پنبه و لینن باشد تا علاوه بر جذب کمتر نور خورشید با نفوذ بیشتر هوا بدنتان را خنک‌تر نگه دارد.
عدم مصرف چای و قهوه
نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه یا نسکافه، چای یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا و کافئین‌دار مخصوصاً در گرمای تابستان باعث دفع بیشتر آب بدن می‌شوند. بهتر است در آب‌وهوای گرم و به‌خصوص در فصل تابستان کمتر از این نوشیدنی‌ها استفاده کنید
استفاده از کفش پارچه‌ای
کفش‌های پارچه‌ای یا صندل‌ها انتخاب مناسبی برای فصول گرم سال هستند؛ چون اجازه تبادل هوا با محیط را می‌دهند و پا را خنک نگه می‌دارند.
پرهیز از خوردن غذاهای چرب و فست‌فود
غذاهای سنگین و پرکالری مثل انواع فست‌فودها، غذاهای چرب و سالادهای پُر سُس یا غذاهای خیلی شیرین باعث کاهش آب بدن می‌شوند و گرمازدگی را تشدید می‌کنند.
استفاده از خوراکی‌های سالم
میوه‌های تابستانی مثل خیار، هندوانه، طالبی سبزی‌هایی نظیر نعنا، کاهو، اسفناج از جمله خوراکی‌های مفیدی هستند که کمک می‌کنند آب‌رسانی کافی به بدن انجام شود. این مواد عطش را برطرف کرده و گرمازدگی را رفع می‌کنند.
استفاده از تهویه و کولر خودرو در هنگام رانندگی
اگر در طول روز مجبورید ساعت‌های طولانی در خودرو باشید سعی کنید حتماً کولر خودرو را روشن نگه دارید. گرمای کابین خودرو درصورتی‌که برطرف نشود باعث کلافگی راننده و سرنشینان می‌شود و روی تمرکز تأثیر زیادی دارد.
خودروی خود را در سایه پارک کنید و اگر بعد از مدت طولانی وارد خودرو می‌شوید، ابتدا شیشه‌ها را باز کنید تا هوا چند دقیقه در خودرو جریان پیدا کند و سپس کولر خودرو را روشن کنید، چرا که هوای گرم محبوس شده در خودرو غالباً دارای بخارات مضر ناشی از قطعات پلاستیکی است. در شهرهای بزرگ و آلوده به دلیل آلودگی هوا بهتر است که کولر در حالت گردش داخلی قرار بگیرد.
استفاده از ضدآفتاب
استفاده از کرم ضدآفتاب را جنسیتی نکنید! قرارگرفتن در برابر نور خوشید مخصوصاً در تابستان صدمات جبران‌ناپذیری به پوستتان وارد می‌کند. نوع پوستتان را بشناسید و ضدآفتابی متناسب با آن و با SPF مناسب تهیه کنید. SPF مشخص می‌کند تا چه زمانی می‌توانید بدون آفتاب‌سوخته شدن زیر نور خورشید بمانید.
استفاده از عینک‌آفتابی
نور آفتاب فقط برای پوست مضر نیست؛ بلکه آسیب‌های چشمی ناشی از اشعه فرابنفش آفتاب را هم نمی‌توان نادیده گرفت. استفاده از عینک‌های استاندارد از خشکی چشم، سوزش، قرمزی و خارش پیشگیری می‌کند.
محدودکردن فعالیت‌های شدید ورزشی
تمرینات شدید ورزشی در هوای گرم دمای بدن را بیش‌ازپیش افزایش می‌دهد و ضربان قلب هم به‌سرعت بالا می‌رود و مخصوصاً در افراد مسن‌تر وضعیتی پرخطر برای سلامتی ایجاد می‌کند. بهتر است در فصول گرم سال ساعت‌های ابتدایی صبح یا غروب که هوا خنک‌تر است را برای ورزش انتخاب کرده و حرکات سبک نرمشی انجام دهید.
استفاده از کلاه لبه‌دار
کلاه‌هایی با لبه‌های پهن دقیقاً مثل آفتاب‌گیر عمل کرده و از صورت و گردن در برابر نور خورشید محافظت می‌کند. کلاهی که انتخاب می‌کنید حتماً باید از جنس الیاف طبیعی مانند پنبه و کتان باشد چرا که پارچه‌هایی با الیاف طبیعی نفوذ هوا دارند و باعث تعریق نمی‌شوند، ولی اگر می‌خواهید کلاهی از جنس الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر و فوم خریداری کنید دقت کنید که قسمت سرپوش آن یا توری باشد یا منافذی برای تهویه هوا داشته باشد.
در برخورد با فرد دچار گرمازدگی چه اقداماتی انجام دهیم؟
اولین اقدام، کاهش هرچه سریع‌تر دمای بدن فرد است. توجه داشته باشید اگر گرمازدگی در کمتر از نیم ساعت برطرف شود و پس از آن دمای بدن به حالت طبیعی برگردد، معمولاً وضعیت فرد گرمازده جدی نیست؛ اما اگر این علائم بیش از نیم ساعت طول بکشد، بهتر است با اورژانس تماس بگیرید. به‌طورکلی برای برطرف‌کردن گرمازدگی اقدامات زیر مفید است:
- فرد گرمازده را به یک محیط سایه‌دار و خنک یا محیطی با تهویه و کولر منتقل کنید.
- درصورتی‌که فرد به هوش است به او مقدار زیادی آب بدهید. نوشیدنی‌های ورزشی هم می‌توانند جایگزین خوبی برای آب باشند.
- پاهای فرد را در محل بالاتری نسبت به بدن او قرار دهید تا جریان خون بیشتری به سمت سر برود.
- پوست شخص را با استفاده از دستمال مرطوب، نم‌دار کنید. برای افراد جوان و سالم استفاده از حمام و وان آب سرد توصیه می‌شود.
- نوزادان و کودکان و بزرگسالان بالای ۵۰ سال نسبت به گرمای شدید هوا آسیب‌پذیرتر هستند؛ زیرا نسبت به افراد دیگر با سرعت کمتری دمایشان تنظیم می‌شود. رسیدگی به این افراد را با اولویت بالاتری انجام دهید.
