سیستم انتقال قدرت ماشین بسیار پیچیده است. در این بین، نقش مجموعه‌ای به اسم دیسک و صفحه خیلی پررنگ است. این دو قطعه که در مجموع با نام کیت کلاچ (Clutch Kit) شناخته می‌شوند، به نوعی واسط بین موتور و گیربکس (جعبه دنده) هستند. به این شکل که قدرت موتور توسط این قطعه‌ها به گیربکس منتقل می‌شود و پس از اعمال کارهایی خاص به دیفرانسیل و چرخ‌ها می‌رود. زمانی که کلاچ نمی‌گیرید، تمام قدرت تولیدی موتور به سمت چرخ‌ها می‌رود و منجر به حرکت می‌شود. اما اگر بخواهید جلوی انتقال نیرو را بگیرید، باید از کلاچ استفاده کنید. یعنی کلاچ گرفتن، مسیر انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها را قطع می‌کند. کیت کلاچ از ۲ بخش اصلی تشکیل شده است. یکی از این بخش‌ها دیسک و صفحه است و دیگری بخشی است که فلای ویل (Flywheel) نام دارد. چسبیده ماندن دیسک و صفحه به فلای ویل منجر به انتقال نیروی موتور و حرکت خودرو می‌شود؛ اما زمانی که کلاچ می‌گیرید، این دو قطعه از هم جدا می‌شوند. حالا که کمی درباره‌ی کاربرد سیستم کلاچ در خودرو صبحت کردیم، بیایید درباره‌ی زمان درست تعویض دیسک و صفحه حرف بزنیم.
چه زمانی باید دیسک و صفحه را عوض کنیم؟
کیت کلاچ یک قطعه‌ی مصرفی در خودرو است و هر چند وقت یک‌بار باید عوض شود. قانون دقیقی برای زمان تعویض این قطعه وجود ندارد. بعضی از راننده‌های جاده ادعا می‌کنند که گاهی ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار کیلومتر هم با یک صفحه کلاچ کار کرده‌اند و نیازی به تعویض نداشته‌اند. اما در مورد خودروهایی که بیشتر درون شهر استفاده می‌شوند، اوضاع به شکل دیگری است. کلاچ و ترمز گرفتن‌های پی‌درپی در خیابان‌های شهری باعث می‌شود تا عمر دیسک و صفحه کم شود.
ماشین‌های عادی موجود در بازار ایران معمولا زیر ۴۵ هزار کیلومتر نباید نیاز به تعویض دیسک و صفحه داشته باشند. این در مورد قطعات معمولی است و عمر مفید یک کیت کلاچ خوب، باید چیزی بین ۵۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر باشد.
البته در دفترچه‌ی راهنمای خودروها هم نوشته می‌شود که هر چند هزار کیلومتر باید نسبت به عوض کردن دیسک و صفحه اقدام کرد. اما راه‌های دیگری هم برای تشخیص این زمان وجود دارد. بیایید ترفندهایی را برای اطلاع از زمان درست تعویض دیسک و صفحه با هم مرور کنیم:
- اگر دیدید ماشین‌تان هنگام گاز دادن شتاب ندارد، بدانید که وقت تعویض فرا رسیده است. این ترفند بر اساس وظیفه‌ی دیسک و صفحه در انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها عمل می‌کند. زمانی که عمر این قطعه تمام شده باشد، نمی‌تواند وظیفه‌اش را به درستی انجام دهد و بخشی از نیروی موتور در هرزگردی بین دیسک و صفحه و فلای ویل هدر می‌رود. در چنین شرایطی موتور خودرو کار خودش را درست انجام می‌دهد؛ اما انتقال نیرو به درستی انجام نمی‌شود. اگر می‌بینید که سرعت ماشین‌تان متناسب با افزایش فشار روی پدال گاز بیشتر نمی‌شود، بدانید که مشکل از این قطعه است.
- اگر وقتی خودرو را در دنده ۱ قرار می‌دهید و پا را از روی کلاچ برمی‌دارید، ماشین شروع به لرزش‌های شدید می‌کند، زمان تعویض دیسک و صفحه فرا رسیده است.
- ترفند بعدی به دنده ۲ خودرو مربوط می‌شود. پیش از شروع به حرکت، خودرو را در دنده ۲ بگذارید و پایتان را به صورت ناگهانی از روی کلاچ بردارید. اگر ماشین در دنده ۲ خاموش نشد و شروع به حرکت کرد، بدانید که باید برای تعویض دیسک و صفحه جدید هزینه کنید.
- اگر در خودروهای دنده‌ای در تعویض دنده از ۱ به ۲ با مشکل مواجه شدید یا دنده‌ی ۲ سخت جا رفت، بدانید که باید به فکر عوض کردن کیت کلاچ باشید. این اتفاق، گاهی در مورد جا رفتن دنده ۱ و دنده عقب هم رخ می‌دهد و باز هم دلیلی برای تمام شدن عمر دیسک و صفحه است. معمولا در چنین مواقعی هنگام تعویض دنده‌ها می‌بینید که خودرو سروصدای زیادی راه می‌اندازد. این هم یکی از نشانه‌های دیگر اتفاقی است که نباید می‌افتاد و حالا افتاده است.
- اگر دیدید در یک سربالایی معمولی که نیاز است حتما سراغ دنده‌های سنگین (۱ و ۲) بروید، آن موقع هم احتمالا عمر دیسک و صفحه‌ی خودرویتان سر آمده است.
- اگر پس از کلاچ گرفتن، در زمان بالا آوردن پا حس می‌کنید پدالِ کلاچ، پای شما را به عقب پرتاب می‌کند، با نشانه‌ی روبرو شده‌اید. یعنی باید به فکر تعویض باشید.
استفاده از یک تعمیرکار خوب
دیسک و صفحه قطعه‌ی بسیار حساسی است. در زمان تعویض دیسک و صفحه باید حتما کاسه نمد هم عوض شود، سیم کلاچ باید به درستی تنظیم شود و بلبرینگ نیز باید روغن‌کاری شده باشد. درآوردن کیت کلاچ قدیمی و نصب دیسک و صفحه جدید کار پیچیده‌ای است و نباید به تعمیرکاران تازه‌کار سپرده شود. به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای تعویض این قطعه حتما پیش تعمیرکاری ماهر و با تجربه بروید. برای این کار می‌توانید از تعمیرگاه‌های معتبر که در باشگاه رانندگان اسنپ معرفی می‌کنیم استفاده کنید.
نکته‌ی دیگر اینکه بهتر است سراغ کوبیدن دیسک و صفحه نروید. برخی رانندگان برای عقب انداختن پرداخت هزینه‌ی دیسک و صفحه، سعی می‌کنند با عوض کردن لنت‌های روی دیسک (که به کوبیدن دیسک و صفحه هم معروف است) تلاش می‌کنند در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنند. بهتر است این کار را انجام ندهید و یک‌راست سراغ تعویض بروید. معمولا هم‌زمان با عوض کردن دیسک و صفحه، لازم است تا روغن گیربکس (واسکازین) هم عوض شود که البته روال جداگانه‌ای دارد. برای این کار باید به مراکز تعویض روغنی مراجعه کنید.
امیدواریم رانندگی لذت‌بخشی داشته باشید و از وسیله‌ی نقلیه‌تان نهایت لذت را ببرید.
خیلی خوب
خوب و کامل بود
سلام
توضیحات کامل و بسیار عالی بود