تقریبا تمام راننده‌ها روش تعویض دنده را تنها یک‌بار یاد می‌گیرند و بعد از مدتی، این کار را به صورت غیرارادی انجام می‌دهند. در نوجوانی یا جوانی، موقع گرفتن گواهینامه‌ی رانندگی یاد گرفته‌ایم چطور دنده‌های ماشین را کم و زیاد کنیم. اما گاهی، شرایطی پیش می‌آید که می‌بینیم خودرو طبق دانسته‌های ما کار نمی‌کند و رفتارهای عجیبی از خودش نشان می‌دهد. غیر از شرایطی که خودرو اشکال فنی دارد، باید اطلاعات‌مان را بروز کنیم تا متوجه شویم چرا این اتفاق‌ها رخ می‌دهند؛ مخصوصا درباره‌ی روش درست تعویض دنده که خیلی هم حساس است. حتما می‌دانید که استفاده از روش درست تعویض دنده، عمر گیربکس و موتور خودرو را افزایش می‌دهد و مصرف بنزین را هم به حداقل می‌رساند. بیایید نگاهی به روش درست تعویض دنده در موقعیت‌های مختلف داشته باشیم.
دنده سنگین و دنده سبک چیست؟
اول از همه باید بدانیم که منظور از دنده سبک و دنده سنگین چیست. دنده سبک به دنده‌هایی گفته می‌شود که برای گاز دادن و سرعت گرفتن از آنها استفاده می‌کنیم؛ همان دنده‌هایی که در جاده‌های بین شهری، اتوبان‌ها و آزادراه‌ها به کار می‌گیریم. دنده‌های سبک قدرت زیادی ندارند و تنها برای افزایش سرعت به کار می‌روند. در مقابل، دنده سنگین را داریم که شامل دنده‌های ۱ و ۲ است. این دنده‌ها قدرت زیادی دارند و معمولا در جاده‌های شیب‌دار استفاده می‌شوند. البته هنگام شروع به حرکت هم ناچار به استفاده از این دنده‌ها هستیم. دنده‌های سنگین با قدرت زیادی که دارند، امکان بالا رفتن خودرو از جاده‌های سربالایی را فراهم می‌کنند و در جاده‌های سرپایینی، مانع از شتاب گرفتن بیش از حد خودرو می‌شوند.
دنده‌های سنگین قدرت زیادی دارند و معمولا در جاده‌های شیب‌دار استفاده می‌شوند.
تعویض دنده در رانندگی عادی شهری
یک قانون کلی وجود دارد که می‌گوید با هر ۲۵ کیلومتر افزایش سرعت خودرو، می‌توانید یک دنده بالا بروید. این قانون تقریبا در تمام خودروهای دنده دستی جواب می‌دهد؛ یعنی اگر کسی تازه شروع به رانندگی کرده باشد و یک ماشین معمولی غیر اتوماتیک داشته باشد، می‌تواند برای شروع به حرکت تا سرعت ۲۵ کیلومتر بر ساعت از دنده یک استفاده کند، از آنجا به بعد تا ۵۰ کیلومتر بر ساعت را با دنده ۲ برود و به همین ترتیب دنده‌ها را افزایش دهد. برای این موضوع هم کافی است به کیلومترشمار خودرو دقت کنید تا زمان تعویض دنده را متوجه شوید.
اما رانندگان حرفه‌ای بیشتر به دور موتور دقت می‌کنند. این رانندگان به تجربه دریافته‌اند که خودرویشان در چه دور موتوری به تعویض دنده نیاز دارد. خیلی از رانندگان حرفه‌ای از روی صدای موتور هم می‌توانند زمان تعویض دنده را تشخیص دهند. این رانندگان با خودرویشان یکی می‌شوند و نیازهای خودرو را کاملا حس می‌کنند. هر راننده‌ای به مرور زمان می‌تواند به چنین جایگاهی برسد.
تعویض دنده در سربالایی و سرپایینی
دنده سنگین برای حرکت در سربالایی و سرپایینی کاربرد دارد. این دنده‌ها قدرت بیشتری به موتور می‌دهند و انجام کارهای سخت را برای خودرو آسان می‌کنند. ما معمولا زمانی که به سربالایی یا هر مسیر شیب‌داری می‌رسیم، سرعت خودرو را کم کرده و از دنده سبک به دنده سنگین می‌رویم. این کار باعث می‌شود تا قدرت موتور به شکل موثرتری به چرخ‌ها منتقل شود و جلوی حرکات پیش‌بینی‌نشده یا ناخواسته را بگیرد. البته حین رفتن از دنده سبک به دنده سنگین باید به نکات خاصی دقت کنید که در ادامه مطرح می‌شود.
راننده‌های حرفه‌ای بعد از معکوس کشیدن، برای هماهنگ کردن موتور با سرعت خودرو یک تک‌گاز می‌دهند و سپس به آرامی پایشان را از کلاچ برمی‌دارند.
تعویض دنده سر پیچ‌ها
زمانی که می‌خواهیم از خیابان اصلی به یک خیابان فرعی وارد شویم، یک چهارراه را بپیچیم یا دوربرگردان را دور برنیم، لازم است که سرعت‌مان را کم کنیم. در این مواقع مثلا لازم است تا از دنده ۴ به دنده ۲ بیاییم. اما ممکن است سرعت خودرو با سرعت موتور هماهنگ نباشد و ببینیم که دنده جا نمی‌خورد یا به سختی جا می‌خورد. رانندگان حرفه‌ای در این مواقع ابتدا دنده را جا می‌اندازند، بعد برای هماهنگ کردن موتور با سرعت خودرو یک تک‌گاز می‌دهند و سپس به آرامی پایشان را از کلاچ برمی‌دارند. البته می‌توان سرعت را به نرمی کاهش داد و مثل یک راننده‌ی کاملا محتاط رفتار کرد؛ اما گاهی اوقات نیاز به سرعت بیشتری هست و فرصت کافی برای این کار وجود ندارد. معمولا رانندگان مسابقه‌ای از این تکنیک زیاد استفاده می‌کنند و استفاده از آن در بین رانندگان سنتی هم رایج است.
پریدن از روی دنده‌ها
در رانندگی موارد زیادی پیش می‌آید که لازم است از روی یک دنده بپریم و آن را نادیده بگیریم. این اتفاق در هنگام ترمز کردن خیلی رایج است و برعکس در هنگام سرعت گرفتن اصلا کار درستی نیست. معمولا زمان‌هایی که به طور ناگهانی ترمز می‌کنیم، لازم است تا دنده را مثلا از ۵ به ۲ کاهش دهیم. انجام دادن این کار پشت سرعت‌گیرها و چراغ قرمزها کار رایجی است. اما نباید وقت اضافه کردن سرعت، آن‌قدری گاز بدهیم که نیاز به استفاده از یک دنده از بین برود و مستقیم به دنده بعدی برویم. خیلی از راننده‌ها هستند که وقت شروع به حرکت از دنده ۱ استفاده می‌کنند و آن‌قدر گاز می‌دهند تا بدون نیاز به استفاده از دنده ۲ یک‌راست به دنده ۳ برسند. این کار به موتور و گیربکس خودرو فشار وارد می‌کند و مصرف بنزین را هم به شدت افزایش می‌دهد. به همین دلیل بهتر است دنده‌ها را با همان ترتیبی که شناخته شده‌اند افزایش دهیم تا خودروی سالم‌تری داشته باشیم.
شما چه تجربه‌هایی درباره بهترین روش تعویض دنده دارید؟ تجربه‌هایتان را با ما و کاربران راننده دیگر به اشتراک بگذارید.
چقدر عالی بودچراکه من تواین سالها این اشتباه ومیکردم یعنی بعداز سرعتگیر یا امثال اون از دنده یک به سه میرفتم البته پرگاز مرسی از راهنمایه خوبتون.
دیسک وصفحه درزمان کلاج که ول میکنی جاداشورت میلرزه تاالان دوبارعوض کردم
بنظرم من که دیگه مکانیک شدم نمیدونم ازچیست میفهم تجربه نشان داده که بایدچشم گوش فنی داشته باشی ولی دوستان بااحتیاط رانندگی کنیم خیلی خوبه من اصبانی نمی‌شوم بخاطربسپارم خوبه آرامش صبرخیلی خوبه
من سرعت عمل کلاج دنده گازمشتی حال ماشین خوب میشه من ناز نمیکنم کوه کمرمیبرم بچه ننه ببه بارنیادکه هرروزخراب بشه ازدیسک بگم جاداشورت درزمان گازمیلرزد
آموزش عالی سپاسگزارم
تجربه تجربه تجربه من که ماشین روشن کنه میفهمی چکاره یک دوربزنم میفهمی چون تعمیرگاه زیادرفتم الان دیگه تعمیرگاه که میرم دیگه نمیتونه حای بگه اونوعوض کن من خودم که میدونم ولی سوال میکنم ازچندجا یعنی تاالان ازقطه ماشین خیلی عوض کردم ونگاه میکنم تمیرکارچکارمیکنه دفعه بعدخودم عوض میکنم??
سلام اگاهی ودانستن لازمه رانندگی میباشد.