راهنمای جامع انتخاب و خرید تایر و لاستیک خودرو

وسایل نقلیه در طول عمرشان چندین بار به تعویض تایر نیاز پیدا می‌کنند. البته کاربرانی که خودرویشان وسیله کار است، زودتر از دیگران باید تایر خودرو را عوض کنند. طول عمر لاستیک خودرو به عوامل متعددی بستگی دارد. نوع خودرو، جنس تایر و نوع رانندگی از عوامل تاثیرگذار بر طول عمر لاستیک خودرو است. عوامل دیگری مثل شرایط آب و هوایی و کیفیت آسفالت جاده‌ها هم می‌توانند در افزایش یا کاهش طول عمر تایر خودرو تاثیر بگذارند. اما عمر هر تایری بالاخره سر می‌آید و باید آن را با یک تایر نو جایگزین کنید. در این مطلب شما را با ریزه‌کاری‌های مربوط به خرید تایر جدید و تعویض آن آشنا می‌کنیم.

چند نوع تایر داریم؟

هنگام خرید تایر متوجه می‌شوید نوع تایرها با هم فرق دارند. تایرهای مختلف برای موقعیت و کاربری خاصی طراحی شده‌اند. برای اطلاع از اینکه چه نوع تایری نیاز دارید، بهتر است به لاستیک کنونی خودرو دقت کنید. معمولا تمام کاربران هنگام خرید لاستیک به چیزی مشابه لاستیک قبلی نیاز دارند؛ لاستیکی که از نظر مشخصات با آنچه روی خودرو نصب شده، مطابقت داشته باشد. ولی بد نیست با انواع دیگر تایرها هم وجود دارند: این تایرها از نظر نوع رانندگی، میزان صدایی که تولید می‌کنند، فرمان‌پذیری و قدرت ترمز کردن با هم فرق دارند.

معنی اعداد و علایم روی تایرها

اگر به دیواره‌ی کناری تایرها نگاه کنید، کلی حرف و عدد و رقم می‌بینید که در نگاه اول بی‌معنی به نظر می‌رسند. اما تک‌تک آنها معنی خاصی دارند و باید جدی گرفته شوند. در ادامه به هر یک از عبارت‌ها می‌پردازیم و معنایشان را بررسی می‌کنیم.

۱- قطر تایر

مهم‌ترین فاکتور در انتخاب تایر، قطر آن است که بر اساس واحد اینچ مشخص می‌شود. مثلا می‌گویند این تایر ۱۴ اینچی است. سایز اصلی تایر بر اساس سایز رینگ خودرو مشخص می‌شود و می‌توان با تعویض رینگ، سایز تایر خودرو را بزرگ یا کوچک کرد. بنابراین در انتخاب و خرید تایر جدید برای خودرو، باید سایز رینگ خودرویتان را بدانید. سایز تایرها بر اساس اینچ می‌تواند ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۶ و ۲۸ اینچی باشد. معمولا در خودروهای سواری و شاسی‌بلند از این سایزهای تایر استفاده می‌شود و می‌توان گفت که سایزهای رایج بازار است.

۲- فناوری تایر

عبارت دیگری که کنار عبارت‌های دیواره‌ی تایر دیده می‌شود، حرف R است. این حرف نشان می‌دهد که تایر از نوع رادیال (Radial) است. رادیال بودن مشخص می‌کند که این تایر از چه ساختار داخلی‌ای استفاده می‌کند و مفتول‌های سیمی درون آن با چه الگویی کار شده‌اند. بیش از ۹۸ درصد لاستیک‌های موجود در بازار از نوع رادیال هستند. در مقابل رادیال، بایاس (Bias) قرار می‌گیرد. در تایرهای رادیال مفتول‌ها به صورت موازی در عرض تایر کار می‌شوند؛ اما در تایرهای بایاس به صورت ضربدری و با زاویه‌ی تقریبا ۹۰ درجه نسبت به هم کار می‌شوند. هر یک از این ساختارها کاربرد خاصی دارد که در مورد خودروهای سواری و مسابقه‌ای، تایرهای رادیال بهترین عملکرد را دارند. یک حرف دیگر هم وجود دارد که با D نشان داده می‌شود. این حرف نماینده Diagonal است.

۳- پهنای تایر

موضوع دیگری که در مورد سایز تایرها باید بدانید، پهنا یا عرض آنها است. مثلا گفته می‌شود که من یک تایر ۱۸۵ را با ۲۰۵ عوض کردم و هندلینگ خودرو نرم‌تر شد. منظور از این جمله این است که لاستیک پهن‌تری را برای خودرو استفاده کرده‌اند. معمولا از لاستیک‌های پهن به عنوان تایر اسپرت نام برده می‌شود.

۴- فاق تایر

عبارت دیگری هم روی دیواره‌ی کناری تایر دیده می‌شود که در ایران به عنوان فاق شناخته می‌شود. منظور از این عبارت، میزان ارتفاع تایر از زمین تا رینگ است که به‌صورت کسری از عرض آن معرفی می‌شود. مثلا زمانی که گفته می‌شود فاق یک تایر ۶۰ است، منظورش این است که ارتفاع تایر به اندازه‌ی ۶۰ درصد عرض آن است.

۵- شاخص میزان وزن قابل تحمل (Load Index)

این عدد نشان می‌دهد هر تایر توان تحمل چه میزان بار را دارد. میزان تحمل بار هر تایر در بهترین و امن‌ترین حالت در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال عدد ۹۴ به معنی تحمل ۱۴۷۷ پوند یا ۶۷۰ کیلوگرم توسط هر تایر است. برای این‌که متوجه شوید هریک از اعدادی که در شاخص وزنی قابل تحمل چه معنایی دارند، جدول زیر را بررسی کنید.

۶- رده‌بندی سرعتی (Speed Rating)

این شاخص نشان می‌دهد که حداکثر سرعت توصیه‌شده برای یک تایر چقدر است. استانداردی بین سازندگان لاستیک خودرو وجود دارد که در آن، برای هر ماکزیمم سرعتی یک حرف انگلیسی تعیین کرده‌اند. به عنوان مثال لاستیک‌های تمام‌فصل معمولا در رده‌ی S یا T هستند و به ترتیب حداکثر سرعت ۱۸۰ و ۱۹۰ کیلومتر بر ساعت برای آنها توصیه می‌شود. لیست کامل استاندارد سرعتی تایرها را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

۷- درجه کیفی (Treadwear Rating)

این عدد نشان می‌دهد میزان عمر مفید یک تایر چقدر است. توجه داشته باشید که هرچه عدد Treadwear بیشتر باشد، لاستیک عمر بیشتری دارد. لازم است به این نکته توجه کنیم که درجه کیفی لاستیک‌ها را باید نسبت یه یکدیگر معنی کنیم. به عنوان مثال تایری که از درجه کیفی ۳۰۰ است، ۳ برابر یک تایر با درجه کیفی ۱۰۰ کار می‌کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت که سرعت خراب شدن لاستیک اول، یک‌سوم لاستیک دوم است. درجه کیفی ۱۰۰ استاندارد تایرها است و ممکن است با عددهای مثل ۱۲۰ و ۱۸۰ و حتی ۸۰ مواجه شوید. برای درک این اعداد کافی است آنها را با کیفیت ۱۰۰ مقایسه کنید.

۸- امتیاز چسبندگی و امتیاز حرارتی (Traction / Temperature)

چسبندگی لاستیک خودرو به جاده موضوعی است که در شرایط مختلف آب و هوایی اهمیت پیدا می‌کند. در مورد امتیاز حرارتی هم از حروف انگلیسی استفاده می‌کنند. امتیاز حرارتی می‌تواند مقدار A و  B و C باشد که A بیشترین امتیاز را و C کمترین میزان امتیاز را دارد.

۹- تاریخ تولید

تایر خودرو هم تاریخ مصرف و تاریخ انقضا دارد که حتما باید به آن‌ها دقت شود؛ چرا که خرید لاستیک تاریخ‌گذشته می‌تواند اتفاقات جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. معمولا هر تایری از زمان تولید به اندازه‌ی ۴ سال تاریخ مصرف دارد. اگر قصد خرید لاستیک خودرو دارید، یادتان باشد که حتما تاریخ انقضای روی آن را چک کنید.

۱۰- کاربری لاستیک

سازندگان لاستیک روی آن قید می‌کنند که این تایر برای چه نوع خودرویی ساخته شده است.

• پرکاربردترین و پرتقاضاترین تایر بازار، لاستیک‌های نوع P هستند. حرف P به خودروهای Passenger یا سواری اشاره دارد و طیف وسیعی از وسایل نقلیه (سدان‌ها، هاچ‌بک‌ها، بعضی شاسی‌بلندها، ون‌های کوچک و موارد مشابه) را شامل می‌شود.
• نوع LT برای ون‌های بزرگ و شاسی‌بلندها و وانت‌هایی است که باید محموله‌ای را حمل کنند.
• نوع T برای تایرهایی استفاده می‌شود که زاپاس هستند و وظیفه‌شان تنها رساندن خودرو تا یک تعمیرگاه است. این لاستیک‌ها برای استفاده دائمی طراحی نشده‌اند.
• نوع ST برای کشنده‌های خاص طراحی شده است. مثلا کشنده‌ای که برای انتقال اسب استفاده می‌شود یا کشنده‌های قایق از این نوع هستند.
• نوع C برای اشاره به تایرهایی به کار می‌رود که کاربری تجاری دارند و در خودروهایی مثل کامیون و کامیونت و حتی ون‌های بزرگ و اتوبوس‌ها استفاده می‌شوند. این تایرها باید وزن زیادی را تحمل کنند.

جمع‌بندی

تایر خودرو قرار است چندین هزار کیلومتر با خودروی شما همراه باشد؛ به همین دلیل لازم است در انتخاب آن دقت کافی داشته باشید. اگر نمی‌خواهید ذهن‌تان را خیلی با اعداد و ارقام درگیر کنید، بهتر است یک تایر با مشخصات کاملا مشابه تایر قبلی بخرید. اما در صورتی که خواهان تغییر در کیفیت رانندگی هستید، بد نیست به تفاوت‌های جزئی بین تایرها هم توجه کنید. در صورتی که قصد خرید تایر برای خودروی شخصی‌تان دارید، می‌توانید به تایرهای خارجی فکر کنید. اما اگر تنها برای کار کردن و کسب درآمد از خودرویتان استفاده می‌کنید، بهتر است به تایرهای ایرانی تولید داخل کشور اکتفا کنید.